HERBA MELAYU - TUMBUHAN MAKANAN

SERAI

Serai atau lemongrass (Graminae)

Cymbopogon ciatrus
syn:  Andropogon schoenanthus
Keluarga :  Fam Gramineae

Nama Lain : Camel’s Hay, Citronella, Geranium Grass, Cochin Grass, Sereh (powder), (Bahasa Perancis)  herbe de citron, (Jerman)  Zitronengras, (Itali), Erba di Limone, (Bahasa Sepanyol), hierba de Limon, (India) bhustrina, Sera, (Indonesia), layu, sereh, (Laos), bai mak NÃO, (Sinhalese) Sera, (Thai) takrai.

PENGENALAN

Serai ialah rumput tropika yang tumbuh  tinggi. Batang dan daun segarnya mempunyai bauan seperti lemon yang segar kerana ia mengandungi minyak pati, yang turut hadir sama seperti semasa mengupas lemon. Daun yang panjang seperti lembing di bahagian atas dan berpejal beberapa inci panjang pada bahagian akhir sebelum akar.  Sebagai rempah, serai segar dipilih kerana rasa keharumannya. Bahagian berpejal ini dihiris atau ditumbuk dan digunakan dalam masakan. Serai (Cymbopogon sp.) boleh di golongkan sebagai sejenis rumput berumpun besar dan berakar besar. Keistimewaan serai adalah kerana semua bahagian seperti daun, batang, akar dan bunganya berpotensi untuk dijadikan sebagai ubatan Serai, umumnya dikenali sebagai tumbuhan yang akar dan batangnya sering digunakan sebagai rempah penyedap masakan

Serai atau dalam bahasa latinnya disebut Cymbopogon ciatrus adalah genus yang mengandungi kira-kira 55 spesies rumpun. Tumbuhan ini boleh tumbuh subur di cuaca panas dan mencapai ketinggian sekitar 2 hingga 4 meter. Terdapat dua jenis serai yang biasa digunakan oleh pengamal perubatan dan rawatan tradisional untuk dijadikan ubatan iaitu;

a)   Serai biasa(Cymbopogon citratus)

b)   Serai wangi (Cymbopogon nardus).

Tanaman serai digunakan dalam pelbagai kebudayaan. Bahagian dari tanaman ini yang boleh digunakan untuk herba termasuk akar, batang, dan daun. Minyak asiri dari tumbuhan ini banyak digunakan dalam industri kosmetik untuk pembuatan minyak wangi dan sabun.

Penyediaan dan Penyimpanan

Jika menggunakan serai segar, hanya gunakan bahagian batang umbi berpejal. Ia boleh ditumbuk atau dihiris halus dan digunakan keseluruhan. Jika menggunakan dalam bentuk serbuk, gunakan hanya satu sudu teh kerana ia sama seperti menggunakan satu tangkai segar. Adalah dinasihatkan untuk merendam potongan atau kepingan serai yang telah di keringkan sekurang kurangnya  dua jam sebelum menggunakannya

Serai yang dibaluti  dengan kertas atau di dalam beg kertas, boleh bertahan sehingga 2 ke 3 minggu di dalam peti sejuk. Batangnya juga boleh dibekukan untuk kegunaan beberapa bulan kemudiannya. Sentiasa membalut dan menyimpan seraicsecara berasingan, kerana serai mampu menyebarkan rasa dan aromanya kepada makanan lain.

Kegunaan Dalam Masakan         

Serai merupakan ciri utama masakan hidangan kari daging, ayam, makanan laut dan sayur-sayuran di Malaysia, Indonesia, Sri Lanka dan India. Ia sebati dengan masakan bersantan, terutamanya dengan ayam atau makanan laut, dan terdapat pelbagai resipi yang tidak terkira dari Thai dan Sri Lanka yang mengeksploitasi kombinasi ini. Batang yang telah dibiak juga digunakan di dalam teh atau digunakan dalam jeruk dan dalam perisa marinades.

PENGGUNAAN Dalam Kesihatan

Serai dianggap diuretik, tonik dan perangsang. Ia menggalakkan penghadaman yang baik, dan penyediaan serai dengan lada telah digunakan untuk melegakan masalah haid dan rasa loya. Ia mendorong pengeluaran peluh, untuk menyejukkan badan dan mengurangkan demam. Ianya terkenal sebagai penghalau serangga (citronella) dan minyak patinya digunakan dalam menghasil minyak wangi.

Serai (Cymbopogon ciatrus) juga dikenali sebagai Rumput citronella, Rush Sweet atau Demam. Ia adalah herba ajaib dengan beberapa nilai-nilai terapeutik dan kuasa penyembuhan.

Manafaat kesihatan serai merangkumi pelbagai ciri terapeutik dan tindakan penyembuhan dari herba ini, termasuk diuretik, antiseptik, analgesik, pengeluar angin, penenang saraf, galactogogue, tonik, sedatif, antidepresan, penghalang bakteria, penghapus kulat, antimikrobial, penurun panas badan, astringen, menghapus bauan busuk (deodoran) dan banyak lagi yang lain.

Yang pasti, faedah serai diperolehi daripada kandungan yang sangat kaya dengan ubatan herba: terutamanya antioksidan, beta karotena dan vitamin lain, sejumlah unsur-mikro (microelemen) dan lain-lain nutrisi. Senarai kegunaan perubatan herba ini diantaranya :

v  Serai telah berabad-abad lamanya digunakan sebagai perangsang sistem imun yang berkesan dan sebagai pencegah gangguan dan penyakit-penyakit serius.

v  Herba semulajadi ini dapat membantu mencegah pelbagai masalah bersangkutan pencernaan termasuk gastroenteritis, senak, hilang selera makan, angin, kembung perut dan sebagainya.

v  Produk serai boleh digunakan untuk merangsang peredaran darah dan merendahkan tekanan darah.

v  Salah satu daripada manafaat serai untuk kesihatan yang paling penting ialah merendahkan paras kolesterol LDL dalam darah.

v  Penyelidikan menunjukkan bahawa serai mempunyai kuasa anti-kanser yang besar dan boleh melindungi terhadap beberapa jenis kanser termasuk kanser kolon.

v  Manafaat serai termasuk ciri-ciri antibakteria dan antikulat.

v  Ini adalah salah satu remedi herba yang boleh digunakan untuk mengurangkan demam. Di samping itu, penyembuhan yang menggandungi serai berkesan dalam merawat batuk, selsema, bronkitis dan penyakit-penyakit lain.

v  Penggunaan infusi serai dan minyak serai dapat mengurangkan keterukan sakit artritis dan reumatisme.

v  Manfaat kesihatan diuretik serai dapat membantu memperbaiki fungsi buah pinggang dan pundi kencing, serta merangsang detoksifikasi dan mempercepatkan penyingkiran toksin daripada badan.

v  Herba serai boleh digunakan untuk melega gejala tekanan seperti ketakutan, kebimbangan, kegelisahan, dan sebagainya.

v  Faedah Kesihatan serai termasuk melegakan insomnia dan gangguan tidur.

v  Herba serai disyorkan kepada wanita yang mengalami PMS yang teruk atau gangguan pusingan haid.

v  Serai dapat digunakan bagi menyelaras (toning) otot dan tisu.

v  Manafaat serai termasuk kesan positif rawatan keatas kulit: mencegah radang kulit, membantu menghilangkan radang bintik, jerawat, meredakan kesakitan ekzema, dermatitis dan sebagainya.

v   penghalau nyamuk / penyembur kimia
: Banyak dikomesialkan sebagai minyak Citronella dan lilin untuk menghalau serangga, nyamuk dan pengharum rumah.

v  Perisa Makanan
: Minyak Citronella juga digunakan sebagai agen perasa makanan, minuman, barang-barang bakar, bijirin, gula-gula, produk tenusu gelatin dan puding.

v   Veterinar
: Minyak sebagai sebahagian dari komponen bahan menghalang anjing dari mengawan.

v  Aromaterapi
: Juga digunakan dalam aromaterapi.

Sumbangan Sebagai Ubatan

Serai mempunyai banyak kegunaan. Di antaranya ialah:-

Daun

• Mencuci hanyir pada daging itik dan kambing.

• Daun serai yang dibalut dengan besi atau batu panas digunakan untuk tuaman dan bertungku pada kawasan urat saraf yang lemah, penyakit bisa otot-otot, sendi, mengecutkan rahim yang bengkak, memecahkan lendir, darah dan angin.

• Daun serai dan jintan hitam digiling untuk di jadikan ‘paste’ bagi ditampal di dahi untuk melegakan sakit kepala seperti angin meriam dalam pantang bersalin. Campuran pada rempah ratus untuk di jadikan ‘paste’ bagi merawat bengkak-bengkak sendi dan otot.

• Air rebusan daun serai digunakan bagi mandian ibu dalam pantang selepas bersalin dan untuk penyakit lemah otot dan sendi

Batang dan akar pokok serai digunakan untuk:-

• Membantu mengubati masalah sakit perut dan memecah gumpalan angin serta melepaskan angin melalui dubur (kentut) dan mulut (sendawa).

• Dapat membantu mengimbangkan kestabilan hormon.

• Sebagai makan harian berlauk, menambahkan aroma hidangan serta membantu meringankan keadaan keracunan pemakanan.

• Campuran dengan rempah ratus mempunyai khasiat bagi merawat kesihatan sistem dalaman badan.

• Membantu melawaskan dan melancarkan pembuangan air kecil.

• Pencegah nyamuk dan gigitan bisa.

• Di jadikan bahan wangian, syampu dan losyen.

Bunga Serai sering di gunakan bagi:-

• Pencegahan kehamilan manusia dan binatang.

• Penyegar dan pelembab kulit (awet muda).

• Kesihatan dan kesegaran rahim

KHASIAT SERAI

Berikut ini merupakan beberapa khasiat serai yang belum banyak diketahui:

- Mencegah kanser

Satu kajian mendedahkan bahawa setiap 100 gram serai mengandungi antioksidan yang boleh mencegah kanser. Pada tahun 2006, satu pasukan penyelidik dari University Gurion di Israel mencari sebatian dalam batang serai yang boleh mematikan sel kanser tanpa merosakkan sel sihat.

- Ubat gangguan pencernaan

Teh serai membantu mengatasi gangguan pencernaan, sakit perut, masuk angin, kejang usus dan cirit-birit. Serai juga membantu mengurangkan angin dalam usus sekaligus mencegah pembentukan gas berlebihan.

- Detoksifikasi

Serai mempunyai sifat detoksifikasi tubuh dengan meningkatkan jumlah dan kekerapan buang air kecil. Hal ini boleh membuat organ pencernaan, hati, pankreas, buah pinggang, dan kandung kemih bersih dan sihat kerana zat beracun dan asid urat telah disingkirkan.

- Manfaat pada sistem saraf

Minyak asiri (minyak esensial) serai boleh digunakan untuk menguatkan dan meningkatkan fungsi sistem saraf. Kerana minyak serai yang disapukan ke permukaan tubuh memberikan kesan menghangatkan, melemaskan otot dan meredakan kejang.

     - Menurunkan tekanan darah

Serai berkesan dalam mengurangkan tekanan darah, merangsang peredaran darah dan menghilangkan masalah tekanan darah. Pengambilan segelas jus serai dapat menurunkan tekanan hipertensi.

- Sebagai analgesik

Serai meringankan semua jenis peradangan dan iritabiliti yang berkaitan dengan kebanyakan jenis sakit. Jadi, jika seseorang mengalami sakit gigi, sakit otot, sakit sendi, atau sakit-sakit, teh limau berserai pasti dapat membantu.

- Kulit indah

Serai merupakan asas dalam industri kosmetik. Di antara manafaatnya ialah; mengurangkan jerawat dan berfungsi sebagai penyegar. Minyak serai juga boleh disapu ke seluruh tubuh untuk memberi kesan menghangatkan.

- Kesihatan wanita

Pengambilan teh serai dapat mengurangkan sakit haid dan rasa mual.

_ Menyegarkan dan Menyejukan

Meminum segelas serbat (rebusan) daun serai dalam cuaca panas dapat menyegar dan menyejukan badan.