,مليسيا دان اسلام بوکن ميليک اورڠ ڤوليتيک
, مک ڤرجواڠن اݢام تتڤ دڤرجواڠکن اوليه اومت اسلام دري بيدڠ يڠ لاءين
سام اد كامي منڠ اتاو كامي ماتي

PERJALAN HAJI AKI


Tuesday 14 January 2014

SYAIR TOK JIN KERAJE MENJADI GULUNG BIDAI

د کابرکن اوليه يه کڤد مد. شاه دان د کابرکن کڤد توک اسماعيل ﴿دري چيڤور﴾ دان د کوتيب چريتا اين دري ايبوکو فاطمه بت اسماعيل دان د کابوکن ڤد اکو توک اکي اجي قيصه توک جين کراج دڠن توک ڤوته جمب، اورڠ تواو-تواو ساجو يڠ تاهو چريتا اين. ايت ڤون سباهاݢين دري اورڠ چيڤور، سديکيت د لابيت، ڤولاو چيري، لوات، بڠ دان جوݢ تمايلوڠ، بوکيت ساڤي، تمڤن ايور، کواق دان کبڽقکنڽ د سڤنجڠ سوڠاي ڤراق. مريک لبيه تاهو کݢڠناسان "ݢولوڠ بيداي" تاڤي مريک تيدق تاهو اصل کجادينڽ. اد جوݢ سباهاݢين دري ڤڠݢونا سوڠاي ڤراق دالم دايره لڠݢوڠ يڠ تاهو قيصه اين.


شعير توک جين کراج منجادي ݢولوڠ بيداي


ترسبوتله قيصه، سبواه چريتا
چريتا دوڠيڠ،....اورڠ توا-توا
د سبواه نݢارا يڠ ساڠت بيسو
توک جين کراج يڠ منجاݢڽ

د کليليڠي ݢونوڠ جوݢ لمباڠي
مڠاول ݢونوڠ، لوره دان سوڠيا
ساڠت سقتي هيبت دان کجا
ايتله دي توک جين کاراج

ݢونوڠ-ݢانڠ سموا ميليقڽ
مس دان ڤراق اد د دالمڽ
اولو، ناݢوبورو دان سمواڽ
ايتله دي بالا تنتراڽ

جک د مورک ساڠتله هيبت
د تورون ريبوت هوجن نن لبت
تياد سياڤا داڤت مڽکت
ڤد الله دوءا د ڤنجت

کراجأن يڠ لواس سلالو د لاوتي
تاکوت هرتا اورڠ ده چوري
سوڠاي يڠ ڤنجڠ ݢونوڠ يڠ تيڠݢي
سمواڽ منجادي ميليق سنديري

والاو ڤون باڽق جاݢ دان سينتيري
ناݢو دان اولو تق بوليه د ڤرچايأي
ملاوات د هولو د هيلير د چوري
منجڠه د ڤونچق د لوره د  باوا لاري.

اولو دانو منجادي توڠݢڠن
بوات توک جين کراج ملاوات کراجأن
ده تق لارت نق ݢي بيجالن
هرتا د جاݢ ڤاري دان ممبڠ

هوجن ڤانس جاڠن د چاري
توق جين کراج نق کلوااو مندي
اولو دانو تمن سجاتي
باطل امس مڠݢنتيکن بلد

سموسيم سکالي  بهڽو بيسو
سوڠيا چيڤور، بڠ دان دورو
توک جين کراج نق کلوار برڤستو
د لاوت دالم منوڠݢڠ ناݢو

دباوا ناݢو کسراتو نݢري
ک دالم لاوت دالم تق ترڤري
ايستانو بيسوڽ د تاسيق ڤاوه جڠݢي
تمڤت د سيمڤن کواسو يڠ سقتي

برموسيم لماو ديو د سانو
ترلالو سرونوک سوکو-ليکوڽ
ده ترلوڤو ااو نݢري دارتڽو
هرتا دچوري ممبڠ دان مانوسيو

دري کوالو ک هولو دارت نݢريڽو
هاتيڽو سديه تيدق ترکيرو
هابيس سموا امس، ڤراق دان سواسو
هرتا يڠ باڽق سوسوت جاديڽو

د ڤڠݢيل اولو دان جوݢو ناݢو
کمانا ڤرݢي تمڤاين ڤدنو
هيلڠ سبيجي انم تيڠݢلڽو
چوبو کابو سياڤا مڠمبيلڽو

ترکتو-کتو اولو دان ناݢو
سمبه دورحقاو ڤد يڠ ڤوڽو
تمڤاين بوڠسو برماءين د سانو
دي ترماسوق ک دونياو مانوسيو

توک ڤوته جمب نام اورڠڽو
دأمبيلڽ سبيجي تمڤاين ڤدنو
تق داڤت کيتو هندق منولوڠڽو
سبب ده سومبيڠ د کتوق دمولوتڽو

اموق بوکنله الڠ-کڤالڠ
توک جين کراج برسورو لنتڠ
هابيس برݢيݢر ݢونوڠ دان ڤرماتڠ
باݢاي هليلينتر ممبله عالم.

لالو اي مناده تاڠن
ڤد يڠ کواس د مينتا ڤرتولوڠن
مينتا د جادي مخلوق دوا عالم
داڤت د ليهت تق بوليه د ڤݢڠ

ݢولوڠ بيداي نام جادينڽ
اصل دري توک جين کراج
کران دندم ڤد توک ڤوته جمب
نق د ماکن توجوه کتوروني

د سوڠيا ڤراق تمڤت تيڠݢلڽ
کرانو دندم د امبيل هرتوڽ
سڠݢوڤ اي بروڤه روڤا
اصلکن داڤت ممبونوه مينوسيو

تيڠݢل اي د داسرڽ سوڠااي
کادڠ-کادڠ تيمبول د ڤرموکاي
اد يڠ کچئ سبيدڠ تيکو مڠکواي
کالو يڠ بيسو تق تاهو براڤ اوکوري

ݢولوڠ بيداي امتله ݢانس
کالو د سدوت د هيروت د ڤولس
تياد يڠ باسه بيلا د لڤس
سمواڽ کريڠ سڤرتي کاڤس

سلڤس د هيروت د عيسىڤ دارهڽو
تق کيرو کايو اتاو مانوسيو
جک د لڤس ده کريڠ بلاکو
جک د چوچوه اڤي تنتو مڽالو

سوڠيا ڤراق ساڠت ڤنجڠڽو
دري کوالا هيڠݢ ک هولوڽو
ݢولوڠ بيداي تق ڤرنه ليکو
جک ڤاسير د تڠه سوڠيا ايتله ديو



توک ڤوته جمب سلالو برڤس
کالو برڤراهو بيار د تڤين
باوا بولوه سباݢاي بکلي
کالو د ݢولوڠ تروس د تيکي



اين دوڠيڠ اورڠ توا-توا
دري ايستان ک رعي جلتا
چريتا رعيت ڤڠليڤولار
25 راڠکڤ تمت قيصهڽ


نوکيلن توک اکي اجي
قݢ. ناتوا، هوسبا، جيترا. 22هب. نوۏيمبر 1982  
   


Di kabarkan oleh Yah kepada Md. Shah dan di kabarkan kepada Tok Ismail (Dari Chepor) dan di kutib cerita ini dari Ibuku Fatimah Bt Ismail dan di kabokan pada Aku Tok Aki Aji kisah Tok Jin Keraje dengan Tok Puteh Jambe, orang tuo-tuo sajo yang tahu cerita ini. Itu pun sebahagian dari Orang Chepor, sedikit di Labit, Pulau Cheri, Luat, Beng dan juga Temelung, Bukit Sapi, Tampan ayor, Kuak dan kebanyakkannya di sepanjang sungai Perak. Mereka lebih tahu Keganasan "Gulung Bidai" tapi mereka tidak tahu asal kejadiannya. Ada juga sebahagian dari pengguna Sungai Perak dalam daerah Lenggong yang tahu kisah ini.


SYAIR TOK JIN KERAJE MENJADI GULUNG BIDAI

Tersebutlah kisah, sebuah cerita
Cerita dongeng,....orang tua-tua
Di sebuah negara yang sangat beso
Tok Jin Keraje yang menjaganya

Di kelilingi gunung juga lembange
Mengawal Gunung, Lurah dan Sungei
Sangat sakti hebat dan kejei
Itulah dia Tok Jin Karaje


Gunung-ganang semua miliknya
Mas dan perak ada di dalamnya
Ulo, nagoboro dan semuanya
Itulah dia bala tenteranya

Jika di murka sangatlah hebat
Di turun ribut hujan nan lebat
Tiada siapa dapat menyekat
Pada Allah do'a di panjat

Kerajaan yang luas selalu di lawati
Takut harta orang dah curi
Sungai yang panjang gunung yang tinggi
Semuanya menjadi milik sendiri

Walau pun banyak jaga dan senteri
Nago dan Ulo tak boleh di percayai
Melawat di hulu di hilir di curi
Menjengah di puncak di lurah di  bawa lari.

Ulo danu menjadi tonggangan
Buat Tok Jin Keraje melawat kerajaan
Dah tak larat nak gi bejalan
Harta di jaga Pari dan Mambang

Hujan panas jangan di cari
Tuk Jin Keraje nak keluao mandi
Ulo Danu teman sejati
Batil emas menggantikan baldi

Semusim sekali  bahnyo beso
Sungei Chepor, Beng dan Duro
Tok Jin Keraje nak keluar berpesto
Di laut dalam menunggang nago

Dibawa nago keserato negeri
Ke dalam laut dalam tak terperi
Istano besonya di Tasik Pauh Jenggi
Tempat di simpan kuaso yang sakti

Bermusim lamo dio di sano
Terlalu seronok suko-lekonya
Dah terlupo io Negeri daratnyo
Harta dicuri mambang dan manusio

Dari Kualo ke Hulu darat negerinyo
Hatinyo sedih tidak terkiro
Habis semua emas, perak dan suaso
Harta yang banyak susut jadinyo

Di panggil ulo dan jugo nago
Kemana pergi tempayan PEDENO
Hilang sebiji enam tinggalnyo
Cubo kabo siapa mengambilnyo

Terketo-keto Ulo dan Nago
Sembah durhako pada yang punyo
Tempayan bongsu bermain di sano
Dia termasuk ke dunio manusio

Tok Puteh Jambe nama orangnyo
Diambilnya sebiji tempayan PEDENO
Tak dapat kito hendak menolongnyo
Sebab dah sumbing di ketuk dimulutnyo

Amuk bukanlah alang-kepalang
Tok Jin Keraje bersuro lantang
Habis bergegar gunung dan permatang
Bagai halilintar membelah alam.

Lalu ia menadah tangan
Pada yang kuasa di minta pertolongan
Minta di jadi makhluk dua alam
Dapat di lihat tak boleh di pegang

Gulung Bidai nama jadiannye
Asal dari Tok Jin Keraje
Kerana dendam pada Tok Puteh Jambe
Nak di makan tujuh keturune

Di Sungei Perak tempat tinggalnya
Kerano dendam di ambil hartonya
Sanggup ia berupah rupa
Asalkan dapat membunuh menusio

Tinggal ia di dasarnya sungaei
Kadang-kadang timbul di permukae
Ada yang kecik sebidang tiko mengkue
Kalu yang beso tak tahu berapa ukore

Gulung Bidai amatlah ganas
Kalu di sedut di herut di pulas
Tiada yang basah bila di lepas
Semuanya kering seperti kapas

Selepas di herut di isap darahnyo
Tak kiro kayu atau manusio
Jika di lepas dah kering belako
Jika di cucuh api tentu menyalo

Sungei Perak sangat panjangnyo
Dari Kuala hingga ke Hulunyo
Gulung Bidai tak pernah leko
Jika pasir di tengah sungei itulah dio

Tok Puteh Jambe selalu berpese
Kalu berperahu biar di tepian
Bawa buluh sebagai bekale
Kalu di gulung terus di tike

Ini dongeng orang tua-tua
Dari Istana ke rakya jelata
Cerita rakyat penglipulara

25 rangkap TAMAT kisahnya


Nukilan Tok Aki Aji
Kg. Natoi, Hosba, Jitra
22hb. November 1982